احمد شاملو، شاعری است که شعر نوی عاشقانه و البته اجتماعی معاصر بدان گره خورده است.
همه ما حتی اگر میانه چندان خوشی با شعر و شعرخوانی نداشته باشیم، ابیاتی از شاملو را خوانده‌ایم و تحت تأثیر قرار گرفته‌ایم و چه بسا آن را با دوستان‌مان به اشتراک گذاشته‌ایم. ابیاتی مانند: «سکوت سرشار از ناگفته‌هاست از حرکات ناکرده، از اعتراف به عشق‌های نهان و شگفتی‌های بر زبان نیامده»، «چه بی‌تابانه می‌خواهمت ای دوریت آزمون تلخ زنده به گوری»، «من درد مشترکم مرا فریاد کن»، «روزگار غریبی است نازنین»، «انسان دشواری وظیفه است» و … .
کم نیستند ابیاتی که روح ما را در دست گرفته‌اند و خاطر ما را به روزهای دور یا نزدیک برده‌اند.
شاملو، شاعری است که عشقش به آیدا، روحی در کالبد نیمه جان شعر عاشقانه معاصر دمید. به اعتقاد بسیاری بخشی از ادبیات ما مدیون این عشق افسانه‌‌ای است.
گفتنی است قریحه شاملو محدود به شعر عاشقانه نبود؛ او که همیشه دغدغه اجتماعی داشت، تعدادی از تأثیرگذارترین اشعار اجتماعی دوران خود را نیز سروده است. برخی از اشعار شاملو با این موضوع که عمدتا در دهه چهل شمسی سروده می‌شد، با تخلص‌هایی مثل الف.صبح و الف.بامداد منتشر می‌شد.
آثار او را می‌توان به دسته‌بندی‌های زیر تقسیم کرد:
- مجموعه اشعار (سرایش از خود شاملو): این بخش از آثار شاملو که به صورت مجموعه اشعار و یا گزیده منتشر شده است، اشعار خود شاملو را (قبل و بعد از آشنایی با آیدا) در برمی‌گیرد و شامل اشعار نو می‌شود. گفتنی است انتشارات نگاه یکی از بهترین و کامل‌ترین این بخش از آثار شاملو را با عنوان‌های کتاب گزیده اشعار (چهاردهمین جلد از گزیده‌های شعر زمان ما) و کتاب مجموعه آثار احمد شاملو (جلد اول از سه جلد) منتشر کرده است.
بخشی از اشعار:
د‌ل‌های ما که به هم نزدیک باشند
دیگر چه فرقی می‌کند
که کجای این جهان باشیم
دور باش اما نزدیک
من از نزدیک بودن‌های دور می‌ترسم
- شاملو علاوه بر سرایش، تبحر خاصی در ترجمه داشت و در ترجمه‌هایش روح احساسی مطابق با سلیقه مخاطبان را به ترجمه تحت‌اللفظی اثر اضافه می‌کرد. این بخش که قسمت دیگری از آثار اوست، گاه با اشعار خودش به اشتباه گرفته می‌شود. این قسمت از ترجمه‌های شاملو دربرگیرنده برترین‌های شعر جهان است. شعرهای شاعرانی مثل مارگوت بیگل، پل الوار، پابلو نرودا، فدریکو گارسیا لورکا و دیگر شاعران برجسته ملل.
بخش از اشعار:
نه گاو نرت باز می‌شناسد نه انجیربُن
نه اسبان نه مورچگان خانه‌ات.
نه کودک بازت می‌شناسد نه شب
چرا که تو دیگر مرده‌ای
همچون تمامی مردگان زمین.
همچون همه آن مردگان که فراموش می‌شوند
زیر پشته‌‌ای از آتش‌زنه‌های خاموش. هیچ‌کس بازت نمی‌شناسد، نه. اما من تو را می‌سرایم
برای بعدها می‌سرایم چهره تو را و لطف تو را
کمال پختگی معرفتت را
اشتهای تو را به مرگ و طعم دهان مرگ را
و اندوهی را که در ژرفای شادخویی تو بود. زادنش به دیر خواهد انجامید، خود اگر زاده تواند شد.
- قسمت دیگر آثار ترجمه‌های شاملو داستان‌های کوتاه جهان را دربرمی‌گیرد. بهترین این مجموعه نیز از سوی انتشارات نگاه منتشر شده است. علاوه بر داستان‌های کوتاه، داستان های مشهور و البته محبوب دیگری همچون «مرگ کسب و کار من است» و «شازده کوچولو» نیز از سوی احمد شاملو ترجمه شده‌اند.
- قصه و شعر کودک بخش دیگری از آثار شاملوست تا دنیایی شاعرانه را برای کودکان بسازد. از چشمگیرترین آثار شاملو در این بخش که با صدای خودش ضبط و ارائه شده است، می‌توان به «مردی که لب نداشت»، «قصه پری‌ها» و «خروس زری، پیرهن پری» اشاره کرد.
- از شاملو آثار درخور توجه دیگری نیز موجود است که دربرگیرنده مقالات، گفت‌وگوها و زندگینامه او است.
بخشی از اشعار:
پریای نازنین
چتونه زار میزنین؟
توی این صحرای دور
توی این تنگ غروب
نمیگین برف میاد؟
نمیگین بارون میاد
نمیگین گرگه میاد میخوردتون؟
نمیگین دیبه میاد یه لقمه خام میکندتون؟
نمیترسین پریا؟
اثری که با آثار دیگر شاملو تفاوت بسیاری دارد، میراث اوست؛ اثری که محتوایی شبیه به نمایشنامه دارد و به گفته خود شاملو نزدیک‌ترین اثر به زندگی اوست. این اثر با پس‌زمینه تاریخی و اجتماعی و ماجرای فرقه دموکرات آذربایجان رخ می‌دهد و داستان مواجهه پسری با پدرش است که در خانه مرده است و حال تمام خانه آکنده شده است از فضای مرگ.
دیدگاه شما درباره این مطلب چیست؟ کدام شعر شاملو برای شما یادآور خاطره‌ای خوش است؟
